ماده 6 قانون مدنی: «قوانین مربوط به احوال شخصیه اتباع خارجه در ایران تابع قانون دولت متبوع آن‌ها خواهد بود.»
این ماده مهم‌ترین و صریح‌ترین استثناء بر اصل سرزمینی بودن قوانین در ماده 5 است. احوال شخصیه شامل ازدواج،
طلاق، ارث، اهلیت و... می‌شود.
ماده 7 قانون مدنی: «اتباع خارجه مقیم در ایران از حیث حقوق مربوط به عهود و تعهدات تابع قوانین ایران خواهند
بود.» این ماده تأکیدی بر اصل ماده 5 در خصوص تعهدات قراردادی و حقوق مالی اتباع بیگانه در ایران است.
ماده 8 قانون مدنی: «اموال غیرمنقول که اتباع خارجه در ایران بر طبق عهود تملک کرده یا می‌کنند از هر جهت تابع
قوانین ایران خواهد بود.» این ماده نیز تأکیدی بر حاکمیت قوانین ایران بر اموال غیرمنقول واقع در ایران است، حتی
اگر مالک تبعه خارجی باشد.
ماده 962 قانون مدنی: «تبعیت از قانون خارجگان در احوال شخصیه منوط به عدم مخالفت آن با قوانین خاصه و نظم عمومی
یا اخلاق حسنه در ایران خواهد بود.» این ماده، محدودیتی بر استثناء ماده 6 ق.م. (یعنی حاکمیت قانون ملی در احوال
شخصیه) وارد می‌کند و نشان می‌دهد که حتی در احوال شخصیه، قوانین بیگانه نباید با نظم عمومی و اخلاق حسنه ایران
مخالف باشند.
خلاصه نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه – احوال شخصیه بهایی و کافر ذمی
شماره نظریه: ندارد | تاریخ: نامشخص
✅ پاسخ:
در مورد احوال شخصیه (مثل نکاح، طلاق، ارث و اهلیت)، اشخاص بهایی و سایر افراد غیر مسلمان که دین آن‌ها در قانون
به رسمیت شناخته نشده، تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند.
📌 مبانی حقوقی:
ماده 5 و 6 قانون مدنی: همه ساکنان ایران تابع قوانین ایران هستند و احوال شخصیه اتباع ایرانی (حتی مقیم خارج)
بر اساس قانون ایران رسیدگی می‌شود.
اصل 13 قانون اساسی: فقط زرتشتی، کلیمی و مسیحی به عنوان اقلیت‌های دینی رسمی، در احوال شخصیه خود تابع آیین‌شان
هستند.
در نتیجه، بهاییان و دیگر ادیان ناشناخته تابع قوانین عمومی ایران هستند و تبصره ماده 4 قانون حمایت خانواده
شامل آنان نمی‌شود.
همچنین، احکام خاص فقهی مانند ماده 881 قانون مدنی (در مورد ارث نبردن کافر از مسلمان) نیز در موردشان جاری است.
خلاصه نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره استعلام‌های فقهی و احوال شخصیه
شماره نظریه: 7/98/1169 | تاریخ نظریه: 1398/11/19
سؤال 4، 5 و 14:
پرسش‌ها درباره مشروعیت عقد موقت بین شیعه و غیرشیعه، استحقاق مهریه، و تبدیل عقد موقت به دائم هستند.
✅ پاسخ:
این موارد ماهِیت فقهی دارند و پاسخ به آن‌ها خارج از صلاحیت اداره کل حقوقی قوه قضاییه است. برای پاسخ باید به
فتاوای فقهای عظام (مانند امام خمینی در تحریر الوسیله و آیات عظام خویی و سیستانی در منهاج‌الصالحین) مراجعه
شود.
سؤال 15:
ازدواج زن غیرشیعه (از مذهبی که در ایران به رسمیت شناخته نشده) با مرد شیعه و تأثیر آن بر دعوای تمکین و مهریه.
✅ پاسخ:
بر اساس مواد ۵ و ۶ قانون مدنی و اصل ۱۳ قانون اساسی:
تنها ادیان به رسمیت شناخته‌شده در ایران: زرتشتی، کلیمی و مسیحی هستند.
افراد غیرمسلمانِ غیررسمی (مانند بهاییان) در احوال شخصیه تابع قوانین ایران هستند.
بنابراین اگر عقد با چنین زنی انجام شود، صحت آن عقد و استحقاق مهریه طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران بررسی
می‌شود.
❗ احکام مربوط به کفر و اسلام مانند ماده 881 قانون مدنی (عدم ارث کافر از مسلم) نیز باید رعایت شود.
خلاصه نظریه مشورتی شماره 7/98/490 مورخ 1398/08/18:
در دعاوی مربوط به طلاق و مهریه اتباع خارجی مقیم ایران، قاضی باید مطابق قوانین کشور متبوع زوج رسیدگی کند؛ مگر
آن‌که این قوانین مخالف اخلاق حسنه یا نظم عمومی ایران باشند. همچنین، مواردی مثل ارجاع به مشاور یا داوری در
طلاق، از قواعد آمره بوده و به احوال شخصیه مربوط نیستند.
خلاصه نظریه مشورتی شماره 7/96/1697 مورخ 1396/07/23:
افراد پیرو آیین بهائیت، چون جزو اقلیت‌های دینی رسمی نیستند، در موضوعاتی مانند ارث تابع قوانین ایران هستند.
بنابراین، دادخواست حصر وراثت آنان قابل رسیدگی است، ولی باید احکام مربوط به کفر و اسلام مانند ماده ۸۸۱ قانون
مدنی (عدم ارث کافر از مسلمان) رعایت شود.
خلاصه نظریه مشورتی شماره 7/90/4271 مورخ 1390/09/29:
اتباع خارجی مقیم ایران، مانند بانوی افغانی، می‌توانند در محاکم ایران طرح دعوا کنند. مطابق ماده 11 قانون آیین
دادرسی مدنی، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مهریه، دادگاه محل اقامت خوانده است.
مشاوره فوری
پیام در واتساپ