فهرست محتوا
جرم تخریب چیست؟
جرم تخریب به معنای از بین بردن یا وارد کردن خسارت به اموال منقول یا غیرمنقول دیگری به صورت عمدی است. طبق ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، هر کس عمداً اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید یا از کار بیندازد، مرتکب جرم تخریب شده است.
- اموال منقول: اموالی هستند که امکان جابه‌جایی بدون آسیب دیدن به ماهیت آن‌ها وجود دارد؛ مانند خودرو، گوشی موبایل یا لوازم منزل.
- اموال غیرمنقول: اموالی که جابه‌جایی آن‌ها بدون خرابی یا آسیب امکان‌پذیر نیست؛ مانند خانه، زمین یا باغ.
جرم تخریب صرفاً محدود به اموال فیزیکی نیست و امروزه حتی در جرایم رایانه‌ای نیز می‌توان مصادیق آن را یافت. به عنوان مثال، تخریب عمدی داده‌ها یا از کار انداختن سامانه‌های رایانه‌ای نیز از مصادیق نوین این جرم محسوب می‌شود.
عناصر تشکیل‌دهنده جرم تخریب
برای تحقق جرم تخریب، سه عنصر قانونی، مادی و معنوی باید وجود داشته باشد:
۱. عنصر قانونی
عنصر قانونی همان مقررات و قوانینی است که جرم‌انگاری کرده‌اند. مهم‌ترین مواد قانونی مربوط به جرم تخریب در فصل بیست و پنجم قانون مجازات اسلامی آمده است؛ از جمله مواد ۶۷۵ تا ۶۸۹. به طور مثال، ماده ۶۷۷ به صراحت تخریب اموال منقول و غیرمنقول دیگری را جرم می‌داند.
۲. عنصر مادی
عنصر مادی به عمل فیزیکی تخریب اشاره دارد. این عمل می‌تواند شکستن، آتش زدن، از کار انداختن یا حتی خشک کردن محصول کشاورزی دیگری باشد. برای نمونه، شکستن شیشه خودروی دیگری یا آتش زدن باغ همسایه، مصادیق بارز عنصر مادی جرم تخریب هستند.
۳. عنصر معنوی
عنصر معنوی شامل عمد و سوءنیت مرتکب است. یعنی شخص باید با علم و آگاهی به اینکه مال متعلق به دیگری است و با قصد وارد کردن ضرر آن را تخریب کند. برای مثال، اگر فردی در هنگام رانندگی به طور غیرعمد به دیوار همسایه برخورد کند، تخریب غیرعمدی محسوب شده و جرم نیست، اما اگر همان فرد از روی خصومت دیوار را خراب کند، مشمول جرم تخریب خواهد بود.
تخریب عمدی خودرو
یکی از رایج‌ترین مصادیق جرم تخریب، تخریب عمدی خودرو است. ممکن است فردی از روی خصومت، شیشه‌های خودرو را بشکند یا بدنه آن را خط‌خطی کند. طبق ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، چنین رفتاری جرم محسوب می‌شود و مرتکب به حبس یا جزای نقدی محکوم خواهد شد. حتی در صورت پایین بودن میزان خسارت (کمتر از ۳۳۰ میلیون ریال)، دادگاه می‌تواند مجازات نقدی تعیین کند.
مجازات جرم تخریب
مجازات جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی به شدت به نوع و موضوع تخریب بستگی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مجازات‌ها بر اساس مواد قانونی اشاره شده در متن، می‌پردازیم:
- تخریب عمدی اشیاء منقول و غیرمنقول (ماده ۶۷۷): هرکس عمداً اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید، به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه محکوم خواهد شد. در صورتی که میزان خسارت وارده کمتر از سیصد و سی میلیون ریال باشد، مجازات به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت تبدیل می‌شود.
- آتش زدن اموال (ماده ۶۷۵ و ۶۷۶):
- اموال غیرمنقول (ساختمان، جنگل، مزرعه): حبس از دو تا پنج سال.
- سایر اشیای منقول: حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه.
- استفاده از مواد منفجره (ماده ۶۷۸): در صورتی که تخریب با استفاده از مواد منفجره انجام شود، مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس خواهد بود.
- تخریب و خرابکاری در وسایل و تاسیسات عمومی (ماده ۶۸۷): این جرم، به دلیل اهمیت زیرساخت‌ها، مجازات سنگین‌تری دارد و مرتکب به حبس از سه تا ده سال محکوم می‌شود.
- از بین بردن اسناد دولتی (ماده ۶۸۱): مجازات حبس از دو تا ده سال را در پی دارد.
- نهب و غارت (ماده ۶۸۳): اگر بیش از سه نفر به صورت قهر و غلبه اموال را تلف کنند، به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شوند.
تخریب در مال مشاع توسط یکی از شرکا
یکی از پرسش‌های مهم این است که آیا تخریب مال مشاع توسط یکی از مالکان جرم است؟ پاسخ مثبت است. بر اساس رأی وحدت رویه شماره ۱۰ مورخ ۱۳۵۵/۷/۲۱، اگر یکی از شرکا در مال مشاع (مانند زمین یا درختان مشترک) با قصد اضرار یا سوءنیت اقدام به تخریب کند، عمل او جرم محسوب می‌شود، هرچند مالکیت مال به صورت اشتراکی باشد.
آیا جرم تخریب قابل گذشت است؟
در گذشته جرم تخریب به طور کلی غیرقابل گذشت بود، اما با اصلاحات جدید، در برخی مصادیق جزئی که خسارت پایین است (مانند ماده ۶۷۷ و خسارت کمتر از ۳۳۰ میلیون ریال)، امکان گذشت شاکی وجود دارد. با این حال، در بسیاری از مصادیق مهم‌تر مانند آتش‌سوزی عمدی یا تخریب تاسیسات عمومی، جرم غیرقابل گذشت است و حتی بدون شکایت شاکی نیز تعقیب خواهد شد.
مصادیق جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی
جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی، در قالب مواد قانونی متعددی تعریف و برای آن مجازات تعیین شده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مصادیق این جرم اشاره می‌کنیم:
- آتش زدن اموال (ماده ۶۷۵): شامل آتش زدن عمدی عمارت، بنا، کشتی، هواپیما، کارخانه، جنگل، خرمن یا هر نوع محصول زراعی متعلق به دیگری.
- آتش زدن سایر اشیاء منقول (ماده ۶۷۶): آتش زدن هرگونه مال منقول دیگری غیر از موارد ذکر شده در ماده قبل.
- تخریب عمدی اشیاء منقول و غیرمنقول (ماده ۶۷۷): تخریب، تلف یا از کار انداختن هرگونه مال منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری.
- شکار یا صید حیوانات وحشی حفاظت شده (ماده ۶۸۰): شکار یا صید بدون مجوز حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده.
- اتلاف اسناد (ماده ۶۸۱ و ۶۸۲): از بین بردن عمدی و آگاهانه اسناد دولتی یا اسناد تجاری و غیرتجاری دیگران که موجب ضرر شود.
- نهب و غارت (ماده ۶۸۳): از بین بردن اموال و محصولات به صورت گروهی (بیش از سه نفر) و با قهر و غلبه.
- از بین بردن محصول یا باغ میوه و از کار انداختن آسیاب (ماده ۶۸۴): خراب کردن محصول، باغ، باغ میوه یا از کار انداختن آسیاب دیگری.
- از بین بردن یا قطع کردن درخت خرما (ماده ۶۸۵): از بین بردن یا قطع کردن عمدی اصله نخل خرما بدون مجوز قانونی.
- تخریب جنگل‌ها، درختان و مراتع (ماده ۶۸۶): قطع عمدی درختان یا از بین بردن آن‌ها برخلاف قوانین مربوط به گسترش فضای سبز.
- خرابکاری در وسایل و تأسیسات عمومی (ماده ۶۸۷): تخریب شبکه‌های آب، برق، گاز، تلفن، جاده‌ها و سایر تأسیسات عمومی.
- اقدامات علیه بهداشت عمومی (ماده ۶۸۸): هرگونه اقدامی مانند آلوده کردن آب یا ریختن زباله که تهدید علیه بهداشت عمومی باشد.
- تخریب اموال تاریخی و فرهنگی (ماده ۵۵۸ تا ۵۶۹): تخریب عمدی آثار، ابنیه و اموال تاریخی و فرهنگی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.
این مواد نشان می‌دهند که قانون‌گذار دامنه گسترده‌ای از رفتارهای مجرمانه را تحت عنوان جرم تخریب شناسایی کرده است.
نتیجه‌گیری
جرم تخریب یکی از مهم‌ترین جرایم علیه اموال است که در قوانین ایران به‌طور مفصل مورد توجه قرار گرفته است. چه تخریب خودرو باشد، چه آتش زدن باغ، چه قطع درختان یا حتی از کار انداختن سیستم‌های رایانه‌ای، در همه موارد مجازات سنگین برای مرتکب در نظر گرفته شده است. آگاهی از قوانین مربوط به جرم تخریب، هم به پیشگیری از ارتکاب آن کمک می‌کند و هم به زیان‌دیدگان این امکان را می‌دهد که به‌طور قانونی از حقوق خود دفاع کنند.
مشاوره فوری
پیام در واتساپ