در دنیای حقوق و تجارت، شرکت‌ها به دو دسته اصلی شرکت‌های مدنی و شرکت‌های تجاری تقسیم می‌شوند. شناخت تفاوت‌های بنیادین این دو نوع شرکت، برای انتخاب قالب مناسب مشارکت میان اشخاص، ضروری و حیاتی است. در ادامه به بررسی دقیق مفاهیم و ویژگی‌های هر یک می‌پردازیم.
فهرست محتوا
شرکت تجاری چیست؟
شرکت تجاری نهادی است که با هدف فعالیت اقتصادی منظم و انتفاعی، مطابق با قوانین تجارت تشکیل می‌شود. به‌بیان ساده، وقتی دو یا چند نفر با هدف کسب سود از طریق فعالیت‌هایی نظیر خرید و فروش، تولید، حمل‌ونقل یا خدمات مالی، سرمایه‌های خود را تجمیع می‌کنند و ساختاری قانونی برای فعالیتشان ایجاد می‌کنند، یک شرکت تجاری پدید می‌آید.
ماده 20 قانون تجارت، شرکت‌های تجاری را در قالب‌های مختلف مانند سهامی، با مسئولیت محدود، تضامنی، نسبی و … معرفی کرده است.
ویژگی‌های شرکت‌های تجاری
- دارای شخصیت حقوقی مستقل از شرکا
- ثبت آن در مرجع ثبت شرکت‌ها الزامی است
- تابع قوانین خاص از جمله قانون تجارت و لایحه اصلاحی سال ۱۳۴۷ است
- دارای نام تجاری، شماره ثبت، کد اقتصادی و حساب رسمی است
- سود و زیان بر اساس سهم‌الشرکه یا سهام تقسیم می‌شود
- اتخاذ تصمیمات بر پایه اکثریت آرا انجام می‌شود
- در انحلال شرکت، تشریفات و شرایط خاصی طبق مواد ۱۹۹ تا ۲۳۱ لایحه اصلاحی رعایت می‌شود
شرکت مدنی چیست؟
به‌موجب ماده 571 قانون مدنی:
«شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکان متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه.»
شرکت مدنی زمانی شکل می‌گیرد که دو یا چند نفر مال یا سرمایه‌ای را به‌طور مشترک در اختیار دارند، بدون اینکه شخصیت حقوقی مستقلی ایجاد شود. این نوع شرکت‌ها بیشتر در موضوعاتی چون مشارکت در ساخت، کشاورزی، اجاره ملک یا فعالیت‌های غیرتجاری شکل می‌گیرد.
آورده در شرکت‌های مدنی
در شرکت مدنی، «آورده» می‌تواند شامل مال، کار یا منفعت باشد. مثلاً دو نفر با مشارکت در زمین و سرمایه، در ساخت‌وساز مشارکت می‌کنند. سهم‌الشرکه هر شریک با توجه به توافق یا ارزش‌آورده او در شرکت مشخص می‌شود.
تفاوت شرکت مدنی و تجاری
| موضوع | شرکت مدنی | شرکت تجاری |
|---|---|---|
| شخصیت حقوقی | ندارد؛ شرکت فاقد شخصیت مستقل از شرکا است | دارد؛ شخصیت حقوقی مستقل از شرکا |
| قانون حاکم | قانون مدنی (ماده 571 به بعد) | قانون تجارت و لایحه اصلاحی |
| ثبت رسمی | الزامی نیست | ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها الزامی است |
| انحلال | با درخواست هر شریک ممکن است شرکت منحل یا مال تقسیم شود (ماده 589 مدنی) | تابع تشریفات قانونی خاص انحلال (مواد ۱۹۹ تا ۲۳۱ لایحه اصلاحی و ۲۰۲ تا ۲۱۸ قانون تجارت) |
| تصمیم‌گیری | نیازمند اتفاق آرا شرکا | معمولاً با رأی اکثریت اتخاذ می‌شود |
| هدف فعالیت | معمولاً غیرتجاری (مشارکت، اجاره، ساخت و ساز) | با هدف سود و فعالیت تجاری سازمان‌یافته |
جمع‌بندی
شرکت مدنی بیشتر در فضای مشارکت‌های سنتی، خانوادگی یا پروژه‌های کوچک و غیررسمی کاربرد دارد، در حالی که شرکت تجاری ساختار رسمی‌تری دارد و برای فعالیت‌های اقتصادی حرفه‌ای و قابل توسعه مناسب است.
اگر در حال تصمیم‌گیری برای نوع مشارکت هستید، شناخت دقیق تفاوت‌ها و تبعات حقوقی هر یک، اولین گام هوشمندانه برای جلوگیری از مشکلات آینده خواهد بود.
مشاوره فوری
پیام در واتساپ