ماده ۵ قانون مدنی
کلیه سکنه ایران اعم از اتباع خارجه و داخله مطیع قوانین ایران خواهند بود مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.
کلیه سکنه ایران اعم از اتباع خارجه و داخله مطیع قوانین ایران خواهند بود مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.
موردی ثبت نشده است.
پاسخ: در مورد احوال شخصیه (مثل نکاح، طلاق، ارث و اهلیت)، اشخاص بهایی و سایر افراد غیر مسلمان که دین آنها در قانون به رسمیت شناخته نشده، تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران هستند.
📌 مبانی حقوقی:
ماده 5 و 6 قانون مدنی: همه ساکنان ایران تابع قوانین ایران هستند و احوال شخصیه اتباع ایرانی (حتی مقیم خارج) بر اساس قانون ایران رسیدگی میشود.
اصل 13 قانون اساسی: فقط زرتشتی، کلیمی و مسیحی به عنوان اقلیتهای دینی رسمی، در احوال شخصیه خود تابع آیینشان هستند.
در نتیجه، بهاییان و دیگر ادیان ناشناخته تابع قوانین عمومی ایران هستند و تبصره ماده 4 قانون حمایت خانواده شامل آنان نمیشود.
همچنین، احکام خاص فقهی مانند ماده 881 قانون مدنی (در مورد ارث نبردن کافر از مسلمان) نیز در موردشان جاری است.
سؤال 4، 5 و 14: پرسشها درباره مشروعیت عقد موقت بین شیعه و غیرشیعه، استحقاق مهریه، و تبدیل عقد موقت به دائم هستند.
پاسخ: این موارد ماهِیت فقهی دارند و پاسخ به آنها خارج از صلاحیت اداره کل حقوقی قوه قضاییه است. برای پاسخ باید به فتاوای فقهای عظام (مانند امام خمینی در تحریر الوسیله و آیات عظام خویی و سیستانی در منهاجالصالحین) مراجعه شود.
سؤال 15: ازدواج زن غیرشیعه (از مذهبی که در ایران به رسمیت شناخته نشده) با مرد شیعه و تأثیر آن بر دعوای تمکین و مهریه.
پاسخ: بر اساس مواد ۵ و ۶ قانون مدنی و اصل ۱۳ قانون اساسی:
تنها ادیان به رسمیت شناختهشده در ایران: زرتشتی، کلیمی و مسیحی هستند.
افراد غیرمسلمانِ غیررسمی (مانند بهاییان) در احوال شخصیه تابع قوانین ایران هستند.
بنابراین اگر عقد با چنین زنی انجام شود، صحت آن عقد و استحقاق مهریه طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران بررسی میشود.
احکام مربوط به کفر و اسلام مانند ماده 881 قانون مدنی (عدم ارث کافر از مسلم) نیز باید رعایت شود.
در دعاوی مربوط به طلاق و مهریه اتباع خارجی مقیم ایران، قاضی باید مطابق قوانین کشور متبوع زوج رسیدگی کند؛ مگر آنکه این قوانین مخالف اخلاق حسنه یا نظم عمومی ایران باشند. همچنین، مواردی مثل ارجاع به مشاور یا داوری در طلاق، از قواعد آمره بوده و به احوال شخصیه مربوط نیستند.
افراد پیرو آیین بهائیت، چون جزو اقلیتهای دینی رسمی نیستند، در موضوعاتی مانند ارث تابع قوانین ایران هستند. بنابراین، دادخواست حصر وراثت آنان قابل رسیدگی است، ولی باید احکام مربوط به کفر و اسلام مانند ماده ۸۸۱ قانون مدنی (عدم ارث کافر از مسلمان) رعایت شود.
اتباع خارجی مقیم ایران، مانند بانوی افغانی، میتوانند در محاکم ایران طرح دعوا کنند. مطابق ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مهریه، دادگاه محل اقامت خوانده است.