حوادث ورزشی یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در حقوق کیفری است، زیرا در بسیاری از مواقع آسیب‌های جسمانی در جریان مسابقات یا تمرینات ورزشی رخ می‌دهند. با این حال، قانون مجازات اسلامی ایران در ماده ۱۵۸ تصریح کرده است که برخی رفتارها، هرچند به‌ظاهر جرم محسوب می‌شوند، اما تحت شرایط خاصی مجازات ندارند. یکی از این موارد، حوادث ورزشی است.
فهرست محتوا
مبنای قانونی عدم مجازات حوادث ورزشی
طبق بند “ث” ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی، عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن جرم محسوب نمی‌شود، مشروط بر اینکه:
✅ سبب حادثه، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد.
✅ مقررات ورزشی مغایر با موازین شرعی نباشد.
بنابراین، اگر یک ورزشکار در حین انجام حرکات مجاز ورزشی، به دیگری آسیب برساند، این موضوع جرم محسوب نمی‌شود، مگر اینکه تخلفی از قوانین ورزشی صورت گرفته باشد.
شرایط عدم مسئولیت کیفری در حوادث ورزشی
حوادث ورزشی در صورتی جرم محسوب نمی‌شوند که سه شرط اصلی رعایت شده باشد:
1️⃣ ورزش در چهارچوب مقررات انجام شود
- اگر ورزشکاری مطابق با قوانین و مقررات بازی رفتار کند، حتی در صورت ایجاد صدمه بدنی، مجرم شناخته نمی‌شود.
- مثال: در مسابقه بوکس، ضربه‌ای که منجر به شکستگی بینی شود، به دلیل رعایت قوانین مسابقه جرم محسوب نمی‌شود.
2️⃣ رفتار غیرعمدی باشد
- در صورتی که ورزشکار عمداً قصد آسیب رساندن به دیگری را نداشته باشد، مسئولیت کیفری بر او تحمیل نمی‌شود.
- مثال: در فوتبال، تکل زدن شدید که موجب شکستگی پای بازیکن حریف شود، در صورتی که عمدی نباشد، جرم نیست.
3️⃣ مقررات ورزشی نقض نشده باشد
- هر ورزشی دارای مجموعه‌ای از قوانین است. نقض این قوانین می‌تواند سبب مسئولیت کیفری شود.
- مثال: اگر یک فوتبالیست با مشت به صورت بازیکن حریف ضربه بزند، چون خارج از مقررات فوتبال است، می‌تواند مشمول مجازات شود.
آیا تمامی حوادث ورزشی جرم نیستند؟
خیر! در مواردی که ورزشکار عمداً یا بر اثر بی‌احتیاطی، رفتاری خارج از قوانین ورزش انجام دهد، می‌تواند تحت تعقیب کیفری قرار گیرد. برخی از این موارد شامل:
🔺 درگیری فیزیکی عمدی بین ورزشکاران خارج از جریان مسابقه
🔺 آسیب زدن به حریف با استفاده از وسایلی که در قوانین بازی ممنوع شده است
🔺 انجام حرکات خطرناک در ورزش‌هایی که قوانین ایمنی دارند (مثل رانندگی غیرمجاز در مسابقات اتومبیل‌رانی)
نقش داور و فدراسیون‌های ورزشی در رسیدگی به حوادث ورزشی
در بسیاری از ورزش‌ها، داوران و کمیته‌های انضباطی فدراسیون‌ها مسئول رسیدگی به تخلفات ورزشی هستند. در صورتی که حادثه‌ای در جریان مسابقات ورزشی رخ دهد، ابتدا کمیته‌های مربوطه بررسی می‌کنند و در مواردی که تخلفی از مقررات ورزشی صورت گرفته باشد، ممکن است محرومیت یا جریمه برای ورزشکار خاطی در نظر گرفته شود.
نتیجه‌گیری
طبق ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی، حوادث ورزشی در صورتی که در چارچوب مقررات انجام شوند، جرم محسوب نمی‌شوند و موجب مسئولیت کیفری نمی‌شوند. اما اگر رفتار ورزشکار عمدی باشد یا قوانین بازی را نقض کند، ممکن است مشمول مجازات گردد. بنابراین، شناخت قوانین و رعایت مقررات ورزشی، نه‌تنها از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند، بلکه از مشکلات حقوقی نیز پیشگیری خواهد کرد.
💡 نکته: در صورت بروز حادثه ورزشی که منجر به آسیب جدی شود، بهتر است با وکیل متخصص در امور ورزشی مشورت شود تا راهکارهای حقوقی مناسب ارائه گردد.