در جریان رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری، ممکن است پرونده‌ای از یک شعبه به شعبه دیگر ارجاع داده شود. این جابجایی می‌تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد که برخی از آن‌ها ناشی از قوانین آیین دادرسی مدنی و برخی ناشی از شرایط خاص پرونده یا دادگاه است.
فهرست محتوا
۱. موارد قانونی ارجاع پرونده به شعبه دیگر
طبق ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادرس (قاضی) در برخی شرایط باید از رسیدگی به پرونده امتناع کند و پرونده را به شعبه دیگری ارجاع دهد. برخی از این موارد عبارتند از:
🔹 قرابت با یکی از اصحاب دعوا:
اگر قاضی با یکی از طرفین دعوا نسبت خانوادگی تا درجه سوم داشته باشد، باید از رسیدگی خودداری کند.
🔹 وجود رابطه مالی یا شغلی میان قاضی و یکی از طرفین:
اگر قاضی قیم، کارفرما یا کارمند یکی از طرفین دعوا باشد، امکان رسیدگی منصفانه وجود ندارد.
🔹 درگیری حقوقی یا جزایی میان قاضی و یکی از طرفین:
اگر قاضی یا خانواده او درگیر پرونده‌ای علیه یکی از طرفین دعوا باشند یا در دو سال گذشته چنین اختلافی وجود داشته باشد، امکان بی‌طرفی کاهش می‌یابد.
🔹 سابقه اظهارنظر قاضی در همان پرونده:
اگر قاضی قبلاً در همان دعوا به عنوان قاضی، داور، کارشناس یا شاهد اظهار نظر کرده باشد، نباید مجدداً به پرونده رسیدگی کند.
🔹 وجود نفع شخصی برای قاضی:
در صورتی که قاضی، همسر یا فرزند او نفع شخصی مستقیم در نتیجه پرونده داشته باشند، پرونده به شعبه دیگر ارجاع می‌شود.
۲. سایر دلایل ارجاع پرونده به شعبه دیگر
علاوه بر موارد فوق، دلایل دیگری نیز می‌تواند باعث انتقال پرونده به شعبه دیگر شود:
✅ تعدد پرونده‌های مشابه:
اگر چند پرونده مشابه در شعب مختلف مطرح شده باشند، برای جلوگیری از صدور آراء متناقض، ممکن است تمام پرونده‌ها به یک شعبه ارجاع داده شوند.
✅ ازدحام پرونده در یک شعبه:
گاهی به دلیل ترافیک کاری و حجم بالای پرونده‌ها در یک شعبه، برخی پرونده‌ها برای تسریع در رسیدگی به شعب دیگر ارسال می‌شوند.
✅ تغییر محل صلاحیت دادگاه:
در صورتی که دادگاه صالح برای رسیدگی تغییر کند (مثلاً به دلیل تغییر آدرس طرفین دعوا)، پرونده به شعبه صلاحیت‌دار ارجاع می‌شود.
✅ ادغام پرونده‌ها:
اگر یک پرونده به پرونده دیگری مرتبط باشد، ممکن است هر دو پرونده به یک شعبه ارسال شوند تا توسط یک قاضی بررسی شوند.
نتیجه‌گیری
ارجاع پرونده به شعبه دیگر می‌تواند دلایل قانونی، اداری و اجرایی داشته باشد. در مواردی که قاضی صلاحیت رسیدگی ندارد، طرفین می‌توانند تقاضای ارجاع پرونده را مطرح کنند. همچنین، برای جلوگیری از طولانی شدن روند دادرسی، مشاوره با وکیل متخصص می‌تواند در پیگیری روند پرونده و دفاع از حقوق شما مؤثر باشد.