دلال شخصی است که در مقابل اجرت، واسطه انجام معاملات بین دو یا چند نفر می‌شود، بدون آنکه خود طرف معامله باشد. بر اساس ماده ۳۳۵ قانون تجارت، دلال موظف است شرایط معامله را برای طرفین شفاف‌سازی کند و مسئول صحت آنچه که اظهار می‌کند، باشد.
فهرست محتوا
شرایط دلال و قرارداد دلالی
بر اساس قانون تجارت، دلال باید شرایط زیر را داشته باشد:
- اهلیت قانونی داشته باشد (به سن قانونی رسیده و ممنوعیت قانونی نداشته باشد).
- دارای پروانه دلالی در برخی از زمینه‌های خاص مانند دلالی بیمه یا گمرک باشد.
- موظف است اطلاعات کامل و صحیح را به طرفین ارائه دهد و در صورت ارائه اطلاعات نادرست، مسئول خواهد بود.
- رعایت امانت و حسن نیت در معرفی طرفین معامله.
- تابعیت ایرانی داشته باشد
- انجام معامله به نام و حساب دیگری
قرارداد دلالی
قرارداد دلالی در قانون به صورت جایز است یعنی در هر زمان با ارادهی طرفین میتواند بدون نیاز به خیارات قراردادی آن را فسخ کرد. یعنی این عقد اذنی است (با اجازه طرفین شکل میگیرد.) و میتواند معوض یا غیر معوض باشد.(رایگان یا غیر رایگان)
قرارداد دلالی نیز معمولاً به دو صورت تنظیم می‌شود:
- قرارداد کتبی که میزان حق‌الزحمه و مسئولیت‌ها در آن مشخص شده است.
- قرارداد شفاهی که بر اساس عرف تجاری معتبر است، اما توصیه می‌شود برای جلوگیری از اختلافات، کتبی تنظیم شود.
آیا دلال تاجر محسوب می‌شود؟
طبق ماده 336 قانون تجارت، دلال به دلیل اشتغال مداوم به عملیات واسطه‌گری و کسب سود، تاجر محسوب می‌شود و باید دفاتر تجاری داشته باشد. این امر مستلزم رعایت قوانین مربوط به تجار، از جمله ثبت نام در دفاتر تجاری و پرداخت مالیات‌های مربوطه است.
دلالی هم‌زمان برای چند آمر
دلال میتواند هم‌زمان برای چند آمر (کارفرما) فعالیت کند، اما طبق ماده ۳۴۱ قانون تجارت، در صورتی که دلال به طور هم‌زمان برای هر دو طرف یک معامله کار کند، باید این موضوع را به اطلاع هر دو طرف برساند. در غیر این صورت، ممکن است مسئولیت حقوقی متوجه او شود و از دریافت حق‌الزحمه محروم گردد.
آیا دلالی حرام است؟
دلالی به خودی خود از نظر شرعی و قانونی حرام نیست، اما اگر در معاملات نامشروع (مانند قاچاق، معاملات ربوی، یا اقدامات متقلبانه) واسطه‌گری کند، این عمل حرام و غیرقانونی خواهد بود. همچنین، در برخی از موارد مانند دلالی رشوه، قمار، یا فریب در معاملات، دلالی غیرمجاز است و ممکن است پیگرد قانونی داشته باشد.
نتیجه‌گیری
دلالی یکی از فعالیت‌های مهم در تجارت است که طبق قانون تجارت ایران، به عنوان یک فعالیت تجاری محسوب می‌شود. دلال باید امانت‌دار، صادق و مطلع باشد و در صورت فعالیت هم‌زمان برای چند آمر، شفافیت را رعایت کند. همچنین، اگر دلال در معاملات نامشروع دخالت کند، از نظر شرعی و قانونی مسئول خواهد بود.