حق العمل کار در ازای کاری که انجام میدهد دارای حقوقی از جمله اجرت و حق حبس و گرفتن مخارج برای انجام معامله است. در این مقاله قصد داریم تا حقوق حق العمل کار را به صورت دقیق بررسی کنیم.
انواع حقوق حق العمل کار
اجرت معامله
حق العمل کار به موجب ماده ۳۶۹ قانون تجارت مستحق اجرت تعیین شده در قرارداد است اما سوال اینجاست که چه زمانی حق العمل کار مستحق گرفتن اجرت مشخص شده در قرارداد میشود؟
در پاسخ به این سوال باید دو مورد را بررسی کنیم.
- معامله اجرا شده باشد: در صورتی که معامله اجرا شده باشد. اجرا فرع بر انعقاد قرارداد است به عنوان مثال وقتی یک عقد فروش ماشین توسط حق العمل کار انجام شده باشد زمانی حق العمل کار مستحق گرفتن اجرت میشود که پول را تماما تحویل گرفته باشد و خودرو را تحویل داده باشد.
- معامله اجرا نشود: اگر معامله اجرا نشود دو حالت پیش می‌آید. در حالت اول عدم اجرای معامله مستند به آمر باشد(شخصی که حق العمل کار از جانب او معامله می‌کند) مانند اینکه حق العمل کار طبق دستور آمر در حال خرید خودرو بوده اما به دلیل عدم تامین پول توسط آمر نتواند معامله را انجام دهد. که در این صورت حق العمل کار مستحق گرفتن اجرت المسمی خواهد بود. حالت دوم اینکه معامله به هر دلیلی غیر از آمر و تقصیر خوده حق العمل کار انجام نشود که در این صورت حق العمل کار مستحق گرفتن اجرت المثل خواهد بود.
حق حبس
حق حبس یکی دیگر از حقوق حق العمل کار است که برای درک بهتر آن ابتدا حق حبس را تعریف خواهیم کرد.
حق حبس یعنی اینکه یکی از طرفین قرارداد (مثل فروشنده یا خریدار در معامله یا زن یا شوهر در ازدواج) میتواند تا وقتی که طرف مقابل به تعهدش عمل نکرده، از انجام تعهد خودش خودداری کند. مثلاً در عقد نکاح، زن میتواند تا وقتی که شوهر مهریه‌اش را نپرداخته، از تمکین خودداری کند و این کار قانونی است. این حق باعث ایجاد نوعی تعادل و ضمانت اجرایی در قراردادها میشود.
به موجب ماده ۳۷۱ حق العمل کار میتواند در مقابل آمر برای وصول مطالبات خود نسبت به اموالی که موضوع معامله بوده و یا نسبت به قیمتی که اخذ کرده حق حبس داشته باشد.
برای مثال حق العمل کار میتواند مالی را که برای آمر خریداری کرده نزد خود نگهدارد تا آمر حق العمل و مخارج معامله را به او بدهد.
مخارج حق العمل کار
به موجب ماده ۳۶۸ حق العمل کار میتواند تمام مخارج و مساعده هایی که برای معامله لازم بوده و خود پرداخت کرده را دریافت کند. در صورتی که دلال همچین حقی ندارد مگر ضمن قرارداد شرط شده باشد یا عرف تجاری باشد.
مخارجی که حق العمل کار انجام داده و برای انجام معامله و نفع آمر لازم بوده، میتواند از آمر بگیرد. برای مثال مخارج انبار داری و حمل نقل
نکته: در صورتی که حق العمل کار کاری انجام دهد که به عهده او نبوده، برای مثال حق العمل کار بجای گرفتن کارگر برای حمل محصول خود اقدام به جابجایی بار ها کند. در این صورت حق العمل کار میتواند حقوقی برای عمل خود نیز علاوه بر اجرت قراردادی دریافت کند
مشاوره فوری
پیام در واتساپ