تقسیم جرم با توجه به ساختار

در حقوق کیفری، جرائم از منظر ساختار و اجزای تشکیل‌دهنده به سه دسته جرم ساده، جرم مرکب و جرم به عادت تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی تعیین‌کننده مرور زمان، نحوه اثبات جرم و صلاحیت دادگاه است و به درک بهتر ماهیت جرائم و نحوه رسیدگی به آن‌ها کمک می‌کند.

جرم از نظر ساختار به سه نوع تقسیم می‌شود

۱. جرم ساده

تعریف: جرمی که با انجام یک فعل یا ترک فعل واحد تحقق پیدا می‌کند و نیازی به ترکیب چندین عنصر ندارد.

مثال‌ها:
✅ قتل عمدی (یک فعل مجرمانه منجر به تحقق جرم می‌شود)
✅ توهین (بیان یک جمله توهین‌آمیز باعث وقوع جرم می‌شود)
✅ سرقت ساده (فرد با برداشتن مال غیر مرتکب جرم می‌شود)

آثار حقوقی:
🔹 محاسبه مرور زمان: از لحظه ارتکاب جرم آغاز می‌شود.
🔹 دادگاه صالح: دادگاهی که جرم در آن حوزه ارتکاب یافته، صالح به رسیدگی است.

۲. جرم مرکب

تعریف: جرمی که از ترکیب دو یا چند رفتار مجرمانه به وجود می‌آید و بدون اجتماع این عناصر، جرم محقق نمی‌شود.

مثال‌ها:
✅ کلاهبرداری (شامل توسل به وسایل متقلبانه + بردن مال غیر)
✅ جعل و استفاده از سند مجعول (ساختن سند جعلی + به کار بردن آن)
✅ اخاذی با تهدید (تهدید کردن + دریافت مال)

آثار حقوقی:
🔹 محاسبه مرور زمان: معمولاً از لحظه‌ای که آخرین جزء جرم محقق شد، آغاز می‌شود.
🔹 دادگاه صالح: بسته به نوع رفتارهای مجرمانه، ممکن است چند دادگاه صلاحیت داشته باشند.

۳. جرم به عادت

تعریف: جرمی که صرفاً با تکرار چندباره یک رفتار مجرمانه تحقق پیدا می‌کند و ارتکاب یک‌باره آن برای تحقق جرم کافی نیست.

مثال‌ها:
✅ قماربازی حرفه‌ای (یک‌بار قمار کردن جرم نیست، اما تکرار آن جرم به عادت محسوب می‌شود)
✅ تکدی‌گری حرفه‌ای (در صورتی جرم است که فرد به طور مستمر این کار را انجام دهد)
✅ روابط نامشروع مستمر (یک‌بار رابطه نامشروع جزئی جرم مستقل است، اما استمرار آن جرم به عادت محسوب می‌شود)

آثار حقوقی:
🔹 محاسبه مرور زمان: از زمانی که رفتار مجرمانه متوقف شود، آغاز می‌شود.
🔹 دادگاه صالح: معمولاً دادگاهی که بیشترین رفتارهای مجرمانه در حوزه آن اتفاق افتاده است، صالح به رسیدگی است.

فواید اطلاع از تقسیم‌بندی جرم بر اساس ساختار

✅ تعیین مرور زمان: مشخص می‌شود که از چه زمانی برای تعقیب جرم می‌توان اقدام کرد.
✅ مشخص کردن دادگاه صالح: بسته به نوع جرم، مشخص می‌شود که دادگاه عمومی، انقلاب یا ویژه باید به پرونده رسیدگی کند.
✅ نحوه اثبات جرم: جرائم مرکب و جرائم به عادت، معمولاً به ادله بیشتر و شهادت شهود نیاز دارند.
✅ تأثیر در میزان مجازات: جرائم مرکب معمولاً مجازات‌های شدیدتری دارند، زیرا دارای چندین عنصر مجرمانه هستند.

📌 نتیجه‌گیری:
شناخت ساختار جرم نقش اساسی در تشخیص نحوه رسیدگی، ارائه ادله و دفاعیات قانونی دارد. برای طرح دعوی کیفری یا دفاع در برابر اتهامات، آگاهی از این تقسیم‌بندی می‌تواند حقوق متهم و شاکی را بهتر حفظ کند و باعث کاهش اختلافات حقوقی شود.