بازداشت موقت یکی از شدیدترین قرارهای تأمین کیفری است که به منظور تضمین حضور متهم در مراحل مختلف دادرسی، جلوگیری از تبانی یا فرار، و حفظ نظم عمومی صادر می‌شود. این قرار باید با رعایت کامل شرایط قانونی و براساس دلایل مستند و موجه اتخاذ شود.
فهرست محتوا
شرایط صدور بازداشت موقت
براساس ماده ۲۳۷ آیین دادرسی کیفری، بازداشت موقت فقط در جرائمی با شدت خاص از جمله:
- جرائم منجر به سلب حیات، حبس ابد یا قطع عضو
- جرائم تعزیری درجه چهار و بالاتر
- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
- سرقت، کلاهبرداری، ارتشاء، اختلاس، جعل (در صورت وجود سابقه محکومیت قطعی)
قابل صدور است. همچنین، صدور این قرار مستلزم شرایطی مانند احتمال فرار متهم، تبانی، یا اختلال در نظم عمومی (مطابق ماده ۲۳۸) است.
بازداشت موقت چند روز است؟ (براساس ماده ۲۴۲)
مطابق ماده ۲۴۲:
- در جرائم سنگین موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ)، (ت) ماده ۳۰۲، بازداشت اولیه تا دو ماه مجاز است.
- در سایر جرائم، این مدت یک ماه است.
در صورت عدم اتخاذ تصمیم نهایی در این مدت، بازپرس موظف به فک یا تخفیف قرار است، مگر آنکه با دلایل موجه قرار را ابقا کند (که این امر نیز باید به تایید دادستان برسد).
مثال: اگر فردی به اتهام سرقت مسلحانه دستگیر شود و تحقیقات بیش از دو ماه طول بکشد، بازپرس فقط در صورت وجود دلایل موجه و با تایید دادستان می‌تواند بازداشت را ادامه دهد.
اختلاف نظر بین بازپرس و دادستان (ماده ۲۴۰)
در صورتی که دادستان با قرار بازداشت صادر شده توسط بازپرس مخالفت کند، موضوع به دادگاه صالح ارجاع می‌شود. در این حالت، متهم حداکثر تا ۱۰ روز در بازداشت خواهد بود تا نظر نهایی دادگاه اعلام شود.
رفع موجبات بازداشت (ماده ۲۴۱)
اگر دلایلی که منجر به بازداشت شده‌اند برطرف شوند، بازپرس با موافقت دادستان باید فوراً قرار بازداشت را لغو کند. همچنین متهم می‌تواند در هر ماه یک بار تقاضای فک یا تبدیل قرار بازداشت را ارائه دهد.
اعتراض به قرار بازداشت موقت (ماده ۲۲۶)
در صورتی که متهم به دلیل عدم تأمین وثیقه یا کفالت بازداشت شود، می‌تواند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ قرار، به آن اعتراض کند. این اعتراض باید در مرجع قضایی ذی‌صلاح مطرح شود.
حقوق متهم در بازداشت موقت
براساس مواد ۲۵۵ تا ۲۶۱:
- اگر بازداشت فرد منتهی به برائت یا منع تعقیب شود، وی می‌تواند خسارت ایام بازداشت را از دولت مطالبه کند.
- اما اگر بازداشت به دلیل تقصیر خود شخص، جعل، شهادت کذب یا امتناع از ارائه مدارک بی‌گناهی باشد (مطابق ماده ۲۵۶)، خسارتی تعلق نمی‌گیرد.
- درخواست جبران خسارت باید حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ برائت قطعی به کمیسیون استانی قضات ارائه شود.
ملاقات در بازداشت موقت
متهم در دوران بازداشت موقت از حقوق انسانی و قانونی از جمله ملاقات با خانواده برخوردار است. البته در شرایط خاص مانند جلوگیری از تبانی، این حق ممکن است به‌طور موقت محدود شود.
نتیجه‌گیری
بازداشت موقت، تصمیمی مهم و حساس در فرآیند دادرسی کیفری است که باید با رعایت اصول قانونی، حقوق متهم و هدف‌های دادرسی کیفری همراه باشد. تعیین مدت، شرایط اعتراض، و جبران خسارت احتمالی از ارکان اساسی این قرار هستند که در فصل هفتم آیین دادرسی کیفری به‌وضوح تشریح شده‌اند.
برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه بازداشت موقت و دیگر امور کیفری، حتماً با وکیل پایه یک دادگستری مشورت کنید.